BU DA TERCÜMAN’IN 1001 TEMEL ESERİ

Tercüman gazetesinin MEB’e nazire yaparcasına başlattığı 1001 Temel Eser Projesi’nin akıbeti nasıl sonuçlandı?

Hatırlanacağı üzere Milli Eğitim Bakanlığı 1970’li yıllarda programına “1001 “Temel Eser Projesi”ni ekliyor ancak değişik nedenlerden ötürü proje yarım kalıyor. Aynı yıllarda muhafazakar kesimin Kemal Ilıcak yönetimindeki başucu gazetesi Tercüman da benzer bir kampanya başlatıyor. Peki MEB’in gerçekleştiremediği projeyi Tercüman gazetesi gerçekleştirebiliyor mu? İşte Tercüman’ın 1001 Temel Eser Projesinin serüveni:

Milli Eğitim Bakanlığı’nın başladığı fakat tamamlayamadığı 1000 temel eser serisine bir nazire olarak Tercüman Gazetesi tarafından 1979’dan itibaren hayata geçirilmeye çalışılan projedir. bu kapsamda yabancı diller eserler türkçeye tercüme edilmiş veya osmanlıca eserlere transkripsiyon yapılmıştır. Her kitabın takdiminde aşağıda yer alan yazı yer almaktadır. Ayrıca her kitapta, o kitabı yayına hazırlayan kişi tarafından yazılmış bir ön söz bulunmaktadır.

1001 temel eser’i iftiharla sunuyoruz…Tarihimize mana, milli benliğimize güç katan, kütüphaneler dolusu birbirinden seçme eserlere sahip bulunuyoruz. edebiyat, tarih,sosyoloji felsefe ,folklor gibi milli ruhu geliştiren ona yön veren konularda “gerçek eserler” elimizin altındadır. Ne var ki, elimizin altındaki bu eserlerden çoğunlukla istifade edemeyiz. Çünkü devirler değişmelere yol açmış, dil değişmiş, yazı değişmiştir.

Gözden ve gönülden uzak kalmış, unutulmaya yüz tutmuş (ama değerinden hiçbir şey kaybetmemiş, çoğunluğu daha da önem kazanmış) binlerce cilt eser, bir süre daha el atılmazsa, tarihin derinliklerinde kaybolup gideceklerdir. Çünkü, onları derleyip – toparlayacak ve günümüzün türkçesi ile baskıya hazırlayacak değerdeki kalemler, gün geçtikçe azalmaktadır.

Bin yıllık tarihimizin içinden, süzülüp gelen ve bizi biz yapan, kültürümüzde “köşe taşı” vazifesi gören bu eserleri, tozlu raflardan kurtarıp, nesillere ulaştırmayı planladık.

Sevinçle karşılayıp, ümitle alkışladığımız “1000 temel eser” serisi, Milli Eğitim Bakanlığınca durdurulunca, bugüne kadar yayınlanan 66 esere yüzlerce ek yapmayı düşündük ve “Tercüman ”1001 temel eser” dizisini yayınlamaya karar verdik. “1000 temel eser” serisini hazırlayan çok değerli bilginler heyetini ,yeni üyelerle genişlettik. ayrıca 200 ilim adamımızdan yardım vaadi aldık. Tercüman’ın yayın hayatındaki geniş imkanlarını 1001 temel eser için daha da güçlendirdik. Artık karşınıza gururla, cesaretle çıkmamız, eserlerimizi gözlere ve gönüllere sergilememiz zamanı gelmiş bulunuyor.

Milli değer ve manada her kitap ve her yazar bu serimizde yerini bulacak, hiçbir art düşünce ile değerli değersiz, değersiz de değerli gibi ortaya konmayacaktır. çünkü esas gaye bin yıllık tarihimizin temelini, mayasını gözler önüne sermek, onları layık oldukları yere oturtmaktır. bu bakımdan 1001 temel eser ‘den maddi hiçbir kar beklemiyoruz. karımız sadece gurur, iftihar, hizmet zevki olacaktır.
Kemal Ilıcak
Tercüman Gazetesi sahibi

Tercüman gazetesi tarafından bir kültür hizmeti saikiyle aşağıdaki 159 eser basılmış ve dağıtılmıştır. 1001 temel eser sloganıyla yola çıksa da, toplamda yayınlanan eser sayısı 1001’e ulaşmamış. Seri, 159 adet eserde kalmıştır.
Yayınlanan 159 eser listesi aşağıya çıkarılmıştır:

01- faruk k.timurtaş – yunus emre divanı
02- ahmet hamdi tanpınar – huzur
03- d’ohsson – xviii. yüzyıl türkiyesinde örf ve âdetler
04- eşrefoğlu abdullah rumî – eşrefoğlu divanı
05- oruç bey – oruç beğ tarihi
06- hafız hakkı paşa – bozgun
07- mehmet önder – mevlana
08- şinasi çoruh – emir sultan
09- said halim paşa – buhranlarımız
10- claude farrere – türklerin manevi gücü
11- balıkhane nazırı ali rıza bey – bir zamanlar istanbul
12- lady montagu – türkiye mektupları (1717-1718)
13- necati bey – necati bey divanı
14- barbaros hayrettin paşa – gazavat-ı hayreddin paşa (cilt-i)
15- barbaros hayrettin paşa – gazavat-ı hayreddin paşa (cilt-ii)
16- ahmet sabri göktuna – sosyalist ülkelerde fikir ve sanatın kaderi
17- ali seydi bey – tefrişat ve teşkilatımız
18- manuel serrano y.sanz – türkiyenin dört yılı 1552-1556
19/1- pirî reis – kitab-ı bahriyye (cilt-i)
19/2- pirî reis – kitab-ı bahriyye (cilt-ii)
20- emin nihat bey – müsameretname gece hikayeleri
21- tursun bey – fatihin tarihi (tarih-i ebul feth)
22- amil çelebioğlu – ramazanname
23- charles h. sherrill – bir elçiden gazi mustafa kemal
24- hüseyin naci efendi – zağra müftüsünün hatıraları
25- namık kemal – evrak-ı perişan
26- mustafa necati karaer – karacaoğlan
27- pierre loti – can çekişen türkiye
28- sadık albayrak – budin kanunnamesi ve osmanlı toprak meselesi
29- will durant – islam medeniyeti
30- kınalızade ali efendi – ahlak (ahlak-ı alai)
31- ogier ghiselin de busbecq – türkiyeyi böyle gördüm
32- âli bey – lehçetü’l hakayık
33- ebulgazi bahadır han – türklerin soykütüğü şecere-i terakime
34- ahmet harami destanı
35- şehbenderzade filibeli ahmet hilmi – âmak-ı hayâl
36/1- keykavus-ilyasoğlu mercimek ahmed – kabusname (cilt-i)
36/2- keykavus-ilyasoğlu mercimek ahmed – kabusname (cilt-ii)
37/1- müneccimbaşı ahmed dede – müneccimbaşı tarihi.(cilt-ii)
37/2- müneccimbaşı ahmed dede – müneccimbaşı tarihi.(cilt-i)
38- a. de lamartine – türkiye tarihi – aşiretten devlete (cilt-i)
39- a. de lamartine – türkiye tarihi – imparatorluk yolu (cilt-ii)
40- a. de lamartine – türkiye tarihi – cihan hakimiyeti (cilt-iii)
41- a. de lamartine – türkiye tarihi – olgunluk çağı (cilt-iv)
42- a. de lamartine – türkiye tarihi – sonun başlangıcı (cilt-v)
43- a. de lamartine – türkiye tarihi – sona doğru (cilt-vi)
44- a. de lamartine – türkiye tarihi – düşerken (cilt-vii)
45- friedrich karl kienitz – büyük sancağın gölgesinde
46- auguste bailly – bizans tarihi (cilt-i)
47- auguste bailly – bizans tarihi (cilt-ii)
48- ahmed bican – envâru’l âşıkîn (cilt-i)
49- ahmed bican – envaru’l aşıkin (cilt-ii)
50- ahmed bican – envaru’l aşıkin (cilt-iii)
51- mehmet arif – 1001 hadis (cilt-i)
52- mehmet arif – 1001 hadis (cilt-ii)
53- reynold a. nicholson – mevlâna celâleddin rûmî
54- albert gabriel – istanbul türk kaleleri
55- yazıcıoğlu mehmed – muhammediye (cilt-i)
56- yazıcıoğlu mehmed – muhammediye (cilt-ii)
57- yazıcıoğlu mehmed – muhammediye (cilt-iii)
58- yazıcıoğlu mehmed – muhammediye (cilt-iv)
59- pretextat – lecomte – türkiye’de sanatlar ve zeneatlar
60- m. aziz ahmet – siyasi tarihi ve müesseseleriyle delhi türk imparatorluğu
61- seydi ali reis – mir’at ül memalik
62- ahmet rıfat – tasvir-i ahlak
63- m. a. ubicini – türkiye 1850 (cilt-i)
64- m. a. ubicini – türkiye 1850 (cilt-ii)
65- faik reşat – eslâf
66- sir olaf kirkpatrick caroe – sömürülen topraklar (cilt-i)
67- sir olaf kirkpatrick caroe – sömürülen milletler (cilt-ii)
68- ziya paşa – zafernâme
69- kınalızade ali efendi – devlet ve aile ahlakı
70- yayla imamı – vaka-ı cedid yayla imamı tarihi
71- ahmet hilmi bey – huzur-u aklü fende maddiyyun meslek-i dalaleti
72- koca sekbanbaşı – koca sekbanbaşı risalesi
73- haydar çelebi – haydar çelebi ruznamesi
74- mehmed halife – tarih-i gılmani
75- lui ramber – gizli notlar
76- sultan murad han – fatih sultan mehmed’e nasihatler
77- hayrettin bey – kırım harbi
78- aziz kaylan – çanakkale içinde vurdular beni
79- elizabeth e. bacon – esir ortaasya
80- ebu’n-necib sühreverdi – yönetenlerin yönetimi
81- ricaut – türklerin siyasî düsturları
82- yirmisekiz çelebi mehmet efendi – paris sefaretnamesi
83- süheylî (ahmed bin hemdem) – türk islâm tarihinden (nevâdir-i süheylî) (cilt-i)
84- süheyli (ahmet bin hemdem) – türk-islam tarihinden (nevadır-i süheyli) (cilt-ii)
85- gabriel bonvalot – eski yurt orta asya’dan
86- mehmet ziya – yenikapı mevlevihanesi
87- marco polo – marko polo seyahatnamesi (cilt-i)
88- marco polo – marko polo seyahatnamesi (cilt-ii)
89- baron de tott – türkler 18.y.yılda
90- tûtî-nâme – papağanın hikayeleri
91- mehmet arif – başımıza gelenler (cilt-i)
92- mehmet arif – başımıza gelenler (cilt-ii)
93- mehmet arif – başımıza gelenler (cilt-iii)
94- nurettin rüştü büngül – eski eserler ansiklopedisi (cilt-i)
95- nurettin rüştü büngül – eski eserler ansiklopedisi (cilt-ii)
96- charles eliot – avrupa’daki türkiye (cilt-i)
97- charles eliot – avrupa’daki türkiye (cilt-ii)
98- f.h.a. ubucini – 1855’de türkiye (cilt-i)
99- f.h.a. ubucini – 1855’de türkiye (cilt-ii)
100- hafi kadri alpman – ahmet fehim bey’in hâtıraları
101- ahmed bin mahmut – selçuk name (cilt-i)
102- ahmed bin mahmut – selçuk name (cilt-ii)
103- ferîdun bin ahmed-i sipehsâlâr – mevlânâ ve etrafındakiler
104- tahmisci-zâde mehmed mâcid – girit hâtıraları
105- defterdar sarı mehmed paşa – zübde-i vekayiat (cilt-i)
106- anonim – olgun sözler (cilt-i)
107- anonim – olgun sözler (cilt-ii)
108- ali rıza – mehmed galib – geçen asırda devlet adamlarımız cilt-i
109- ali rıza – mehmed galib – geçen asırda devlet adamlarımız cilt-ii
110- durand de fontmagne – kırım harbi sonrası istanbul
111- devletşah – devletşah tezkiresi (cilt-i)
112- devletşah – devletşah tezkiresi (cilt-ii)
113- devletşah – devletşah tezkiresi (cilt-iii)
114- devletşah – devletşah tezkiresi (cilt-iv)
115- defterdar sarı mehmed paşa – zübde-i vekayiat (cilt-ii)
116- cenap şahabettin – tiryaki sözleri
117- g.w.f.howard – türk sularında seyahat
118- lamii-zade abdullah çelebi – latifeler
119- şeyhülislam cemaleddin efendi – siyasi hatıralar
120- jean thévenot – 1655-1656’da türkiye
121- gelibolulu mustafa ali – mevaidün-nefais fi kavaidil mecalis (cilt-i)
122- gelibolulu mustafa ali – mevaidün-nefais fi kavaidil mecalis (cilt-ii)
123- clement huart – mevlevîler beldesi konya (trc. nezih uzel)
124- süleyman nazif – batarya ile ateş
125- kuşeyrî – tasavvuf’un ilkeleri – risale-i kuşeyrî (cilt-i)
126- kuşeyrî – tasavvuf’un ilkeleri – risale-i kuşeyrî (cilt-ii)
127- ignacz kunos -türk halk edebiyatı
128- dorina l. neave – eski istanbul’da hayat
129- tiryaki hasan paşa’nın gazaları ve kanije savunması
130- eyüp sabri (akgöl) – esaret hâtıraları
131- georgina max müller – istanbul’dan mektuplar
132- esad efendi – osmanlılarda töre ve törenler
133- dertli – şair dertli (cilt-i)
134- dertli – şair dertli (cilt-ii)
135- ibrahim edhem – plevne hâtıraları
136- süleyman nazif – malta geceleri fırâk-ı irak ve galiçya (haz. ihsan erzi)
137- mahmud muhtar – balkan harbi
138- mahmud celaleddin paşa – mirat-ı hakikat
139- defterdar sarı mehmed paşa – zübde-i vekayiat (cilt-iii)
140- bahâyî efendi – şeyhülislâm bahâyî efendi dîvân’ından seçmeler
141- ahmed rasim – muharrir şair edip
142- zekeriyyazade – ferah “cerbe savaşı”
143- cemâleddin mahmud hulvî – lemezât (cilt-i)
144- cemâleddin mahmud hulvî – lemezât (cilt-ii)
145- katip çelebi – mizanü’l hakk
146- katip çelebi – tuhfetül-kibar fi esfari’l bihar (cilt-i)
147- katip çelebi – tuhfetü’l kibar fi esfari’l bihar (cilt-ii)
148- mahmud celâleddin paşa – mir’at-ı hakîkat (cilt-ii)
149- orhan şaik gökyay – dede korkut hikayeleri
150- edward raczynski – 1814 de istanbul ve çanakkale’ye seyahat
151- ahmed resmî efendi – viyana ve berlin sefaretnâmeleri
152- sehi bey – tezkire (heşt behişt)
153- j. b. tavarnier – xvii. asır ortalarında türkiye üzerinden iran’a seyahat
154- kanuni sultan süleyman – divanı-ı muhibbi (cilt-i)
155- kanuni sultan süleyman – divanı-ı muhibbi (cilt-ii)
156- kanuni sultan süleyman – divanı-ı muhibbi (cilt-iii)
157- cem sultan – cem sultan’ın türkçe divanı (cilt-i)
158- cem sultan – cem sultan’ın türkçe divanı (cilt-ii)
159- cem sultan – cem sultan’ın türkçe divanı (cilt-iii)

Söz konusu kitaplar gazetenin yanında 40 tl den satışa sunulmuştur. Her kitapta basım tarihi yoktur ancak kitaplar 1978 – 1981 arasında yayımlanmıştır. Kitaplar, bugün “sahaflar”da set olarak binlerce satılmaya çalışılmaktadır. Ancak eserleri kısmen toplu olarak yahut tek tek pdf olarak internette bulmak da mümkündür.