KİTAP OKUMA SÜRESİ KİŞİ BAŞINA SADECE BİR DAKİKA!

Okuma üzerine söyleşilerimiz devam ediyor. Bugün de klasik 4 sorumuzu Prof. Dr. Erol Göka’ya yönelttik. İşte sorularımız ve aldığımız cevaplar:

1. Okuma nedir, kaliteli bir okuma nasıl yapılmalıdır?

Prof. Göka: Bana sorduğunuz bu sorunun cevabını yüzlerce yıl önce Yunus Emre’miz vermiş. Gelin bir kez daha bakalım.

İlim ilim bilmektir

İlim kendin bilmektir

Sen kendini bilmezsin

Ya nice okumaktır

Okumaktan murat ne

Kişi Hak’kı bilmektir

Çün okudun bilmezsin

Ha bir kuru emektir

Dört kitabın ma’nisi

Bellidir bir elifte

Sen elifi bilmezsin

Bu nice okumaktır

Yiğirmi dokuz hece

Okursun uçtan uca

Sen elif dersin hoca

Ma’nisi ne demektir

Yunus Emre der hoca

Gerekse bin var hacca

Hepisinden iyice

Bir gönüle girmektir

Yok, yok hemen telaşa kapılmayın, uzun uzun çoğumuzun ezbere bildiği bu dizelerin anlamını açıklamaya girişecek değilim. Bir ömür boyu kitaplarla, okumayla haşır neşir olmuş bir üniversite öğretim üyesine sorduğunuz sorunun maksadını elbette biliyorum. Ama şimdiden sonra ne söylersem söyleyeyim asıl diyeceklerimin Yunus’umuzun dizeleri olduğunu bilmenizi isterim.

OKUMA DÜŞÜNME BECERİSİNİ ARTIRIYOR

Hepimiz elbirliği etmiş, kitap okumanın önemini anlatmaya çalışıyoruz. Kitap okuyunca nasıl ufkumuzun, kelime dağarcığımızın, düşünme becerilerimizin gelişeceğini anlatmaya çalışıyoruz. El hak bütün bunlar doğrudur ama her insanın, alemde müşahede ettiğimiz her şeyin de okunacak bir kitap olduğunu, insana ve tabiata imtihan olacağı bir kitaba çalışır gibi bir nazarla bakan kimsenin hangi kitabı, nasıl okuyacağını da bu sayede bildirmiş olalım.

AKILLI CİHAZLAR VE TV OKUMAYI HEDER ETTİ

Önce televizyon sonra akıllı cihazlar çıktı, kitap okuma alışkanlığımız heder oldu; çocuklar, gençler kitapların sıcaklığından mahrum kaldılar diyeceksiniz.

Haklısınız. “Televizyon, sosyal medya okuma arzusunu, araştırma hevesini yok ediyor ya da sadece pasaj okuma gibi yeni bir tarza dönüştürüyor. Düzenli kitap okuyan sayısı 1/1000, kitap okuma süremiz kişi başı ortalama yalnızca bir dakikaymış” diye ekleyeceksiniz. Haklısınız, doğru söze ne denir. Ben de size diyeceğim ki, bunlar yerine insanların şu “en çok okunan kitaplar” listesinden hiç başlarını kaldırmamalarını mı istiyorsunuz diye karşı cevap vereceğim. “Evet” diyebilecek misiniz?

NEYİ OKUYACAĞIMIZI BİLMELİYİZ

Okumanın önemi tartışılmaz amenna ama şu muhtevası ve edebi değeri sorgulamaksızın yapılan kitap güzellemelerini anlamıyorum. Bazı kitaplar okumak için zaman ayırmaya değmez. Deniz suyunun içilmeyeceğini anlamak için ille de bir maşrapa içmek gerekmez. Okuyalım, pür dikkat kesilip okuyalım ama önce neyi okuyacağımızı bilelim. Benim okumayla ilgili soru sorulduğunda sözü dönüp dolaşıp Yunus’a getirmem bu yüzden…

2. Türkiye’de okuma alışkanlığını yeterli buluyor musunuz? Geliştirmek için sizce neler yapılmalıdır?

Prof. Göka: Rakamları yukarıda verdim, bunlar, skandaldır. Ancak “çok satan kitaplar”ın da çok arttığı bir gerçek, kütüphanecilerimize sorarsanız kütüphanelerden yararlananlar da artıyor. Yayınevlerine ve kütüphanecilere sorarsanız okuma konusunda her yıl dev adımlar atıyoruz. Doğru söylediklerine eminim. Bazı kitapların o kadar çok reklamı yapılıyor ki, insan evine onlardan edinmezse ayıplanacağı hissine kapılıyor. Allah’tan birbirimizin evine eskisi gibi sık gidip gelmiyoruz da kimse salonlarımızdaki kütüphanelerde hangi kitapları bulundurduğumuzu görmeye fırsat bulamıyor.

Şaka yoluyla anlatmaya çalışıyorum derdimi kusura bakmayın. Geçenlerde de elektronik kitap okuma oranını nasıl yükseltebiliriz diye bir mülakat sorusuna benzeri şekilde cevap verdim. Çocukların, gençlerin ve giderek hepimizin elinde akıllı aygıtlar var artık, etkinlikleri de gün geçtikçe daha da artıyor. İnsanlar, geçmişle bağlarının kopacağından, iyice köksüz kalacaklarından korkuyor olsalar gerek hala matbaa kitaplarından da vazgeçmiyorlar. Yayınevlerinin en büyük sorunu, matbaada basılmak üzere olan kitapların bir biçimde gayrı-meşru yollardan elde edilerek internet ortamına verilmesi…

Uzun lafın kısası, genel olarak okumayı değil de neyi, nasıl okumamız gerektiğini konuşmalıyız. Mesela ben son üç Ramazan boyunca Yasin-i Şerif’i ezberlemeye çalışıyorum ama hala beceremedim.

3. Okuma eğitimi için önerileriniz nelerdir?

Prof. Göka: Ben asistanlarımla bazı dersleri, temel kitapları birlikte okuma şeklinde yapıyorum. Bir bilenin rehberliğinde mühim bir eseri birlikte tartışarak veya açıklayarak okumak galiba en iyi yöntem. Tek başımıza okurken de öyle yapıyoruz aslında yazarla tartışıyor, anlamaya çalışıyoruz.

4. Kendi okuma yöntem ve zamanlarınızı anlatabilir misiniz?

-Her zaman, her yer… Sadece hangi kitabı, nerede okuyacağımı ayarlamam, kitapları ona göre tasnif edip yerleştirmem gerekiyor.