YENİ BİR SAFAHAT YAYINI!

D. Mehmet Doğan’ın hazırladığı açıklamalı, notlu “Safahat” Yazar Yayınları’ndan çıktı.

Mehmed Âkif’in anıt eseri Safahat 1911’den itibaren Osmanlı yazısıyla tek tek yayınlanmış,
külliyat 7. kitap olan Gölgeler’le 1933’te tamamlanmıştır. Safahat’ın Latin harfleri ile
basılması, Âkif’in vefatından 7 yıl sonra mümkün olabilmiştir.
Âkif’in vefatıyla onu unutturma baskıları tesirini kaybetmiş, hakkında çok sayıda yazı
yayınlanmış, 1938’de Eşref Edib’in, 1939’da Mithat Cemal’in eserleri çıkmıştır. Âkif’in
şiirlerinin Latin harfleriyle yayını için bir süre daha beklemek gerekmiş, damadı Ömer Rıza
Doğrul, 1943 yılında yedi cildi tek kitap halinde Safahat adıyla yayınlamıştır. İnkılâp
Kitabevi’nin bu neşri birçok baskı yapmış, Mahir İz’in yol göstermesiyle Ertuğrul Düzdağ
1970’li yıllarda Safahat metnini ele almış, kitapta yer almayan bazı şiirleri eklemiş ve Safahat
bu şekliyle ilk olarak 1974 yılında basılmıştır.
Telif hakları serbest kaldıktan sonra çok sayıda Safahat neşredilmiş, fakat bunların çoğu daha
önceki baskılardan alıntı-çalıntı şeklinde olmuştur. Ertuğrul Düzdağ’ın imzasını taşımayan
bazı Safahat baskılarında ciddi hatalar görülmektedir. Safahat neşirleri içinde Orhan Okay’la
Mustafa İsen’in hazırladıkları Safahat’ı farklı bir yayın olarak hatırlayabiliriz (1998). Aynı
şekilde Vahab Akbaş’ın Safahat neşri de hatırlanabilir.
Ertuğrul Düzdağ neşirlerinde, Ömer Rıza Doğrul ve Tahir Olgun’un 1940’larda yaptığı şiir
açıklamaları, muhtemelen telif hakları devam ettiği için, kitaba alınmamıştır. Ertuğrul Bey,
metni tahkim ederken bugünün okuyucusu için daha fazla ihtiyaç olan açıklamalar yapmayı
gerekli görmemiştir.
Son yıllarda resmî kurumlar, belediyeler, sendikalar ve hatta bazı ticari kuruluşlar çok sayıda
“prestij” Safahat basmış ve dağıtmıştır. Bu baskıların bir kısmı metin ve açıklamalarıyla
kusurlu, kusurlu olmayanları da bugünün okuyucusunun anlaması için gerekli
düzenlemelerden yoksundur. Hatta bazıları internet ortamından aktarılmış, başına da
Vikipedi’de Mehmet Âkif’le ilgili madde bütün yalan ve yanlışlarıyla sunuş olarak
konulmuştur.
Evlerimizde en çok bulunan kitaplardan biri Safahat olmakla beraber, en çok okunanlar
arasında olduğunu söylemek mümkün değildir. Fazıl Gökçek, Safahat’ı kitap kitap
hazırlayarak yedi cilt halinde yayınlamıştır (Dergâh Yayınları). Bu yeni açıklamaları ile güzel
bir neşirdir. Necmeddin Turinay, Âkif’in şiirlerini yeni bir tertiple, kronolojik olarak
hazırlamış, bir sayfa orijinal metin, bir sayfa sadeleştirilmiş-şiir olarak yayınlanmıştır.
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, TYB Mehmet Âkif Araştırmaları Merkezi Başkanı
D. Mehmet Doğan’a üniversite için bir prestij baskısı hazırlamasını teklif etmiş, Doğan da bir
yıl çalışarak geniş açıklamalar ve notlarla yeni bir Safahat yayını hazırlamıştır. Bu baskı
2013 yılında büyük kıt’ada resimli olarak yayınlanmıştır.
D. Mehmet Doğan’ın hazırladığı Safahat’ta günümüz okuyucusu için doyurucu, açıklayıcı
bilgiler yanında metinle aynı sayfada kelime açıklamalarına da yer verilmiştir. Kitabın
başında Doğan’ın “Bir Garibin ölümü, şairin yeniden doğuşu” başlıklı şairin hayatını,
seciyesini ve sanatını anlatan bir bölüm bulunmaktadır.

Kitabın başına konulan İstiklâl Marşı’ndan sonra “İstiklâl Marşı-İslâm şairine yazdırılan millî
marş” başlıklı bir yazı yer almaktadır. Daha sonra Safahat metni yedi kitap olarak verilmekte
ve arkada Safahat’ta yer almayan bazı şiirler de bulunmaktadır.
Bu yeni neşir Safahat’ın özellikleri “Bu baskı hakkında” başlığı altında şöyle anlatılıyor:
“Son yıllarda Mehmed Âkif’e ve onun eserlerine ilgide hissedilir bir artış meydana geldi.
Mehmed Âkif’le ilgili bir hayli kitap yayınlandı, Safahat’ın muhtelif baskıları yapıldı. Bir
taraftan “prestij baskısı” denilen parlak kâğıda, ciltli, kutulu Safahat’lar yapıldı ve bazı
belediyeler ve kurumlar ve hatta ticarî kuruluşlar tarafından dağıtıldı. Diğer taraftan da ilk ve
orta öğretim öğrencilerine yönelik “Safahat’tan seçmeler” mahiyetinde bir hayli kitap
yayınlandı.
Millî Eğitimce “temel eserler” arasında sayılmasından dolayı basılan “Safahat’tan seçmeler”
kitaplarının birçoğu, diğer “temel eserler” gibi ehil kimseler tarafından hazırlanmadı.
Ömründe Safahat’ı baştan sona okumamış, Mehmed Âkif’i doğru dürüst bilmeyen tüccar
takımı bir hayli “seçmeler” kitabı piyasaya sürdü.
“Prestij baskıları”na gelince: Son yıllara kadar üçüncü hamur kâğıda basılan özensiz
Safahat’lardan sonra el ve göz dolduran baskılar yapıldı. Ne yazık ki bunların önemli bir
kısmının dışı güzeldi! İç, metin birçok baskıda önemsenmemiş, daha önce yayınlanmış
Safahat baskıları taranarak zahmetsizce elde edilmişti. Hatta internetten indirilmiş yalan
yanlış Safahat’lar da yayınlandı. Bu metinlerin birçoğu 1943 baskısının açıklamalarından dahi
yoksundu. Oysa, aradan yarım asırdan fazla zaman geçmiş, dilde yaşanan aşınma dolayısıyla
Âkif’in zamanında kolaylıkla anlaşılan şiirlerinin birçoğu kolayca anlaşılamaz hâle gelmişti.
Bir yıllık sıkı bir mesaiden sonra, Safahat’ın açıklamalı, notlu bir baskısını hazırlamaya
muvaffak olduk. Sözlük işleriyle uğraşmamızın çalışma sırasında çok faydasını gördük. İlk
altı kitabın metninde 1928 baskısını, son kitap için ise Mısır’da yayınlanan eski harfli metni
esas aldık. Elbette bunu yaparken, 1943’ten itibaren yayınlanan Ömer Rıza Doğrul’un
hazırladığı metni, daha sonra Ertuğrul Düzdağ’ın 1928 ve 1943’ün şartlarında çıkarılan-
değiştirilen kısımları düzelten çalışmalarını, M. Orhan Okay-Mustafa İsen neşrini ve nihayet
Safahat’i ilk yayınlanışında olduğu gibi müstakil kitaplar hâlinde hazırlayan Fâzıl Gökçek’in
yayınını da dikkate aldık.
İmlâ-yazım konusunda bu yayınlardan ayrılmak düşüncesini çalışmamız belli bir noktaya
gelince terk ettik. Safahat’ın bugünün “yazım kuralları” ile yayınlanması halinde, ses ve
anlam yetersizlikleri olacağı düşüncesiyle metni eldeki alfabenin imkânlarıyla mümkün
olduğunca yansıtıcak bir imlâ ile yayınlamayı doğru bulduk.
Safahat öyle bir anıt eser ki hem metniyle, hem de şiirinin, vezninin özellikleriyle bizi bu
günün ses ve âhenk dünyasının ötesine çağırıyor. Okuyucu, bu sesi ve âhengi yaşatarak
Mehmed Âkif’i daha iyi anlayabilir ve sevebilir diye düşündük.
Şairin Safahat’a almadığı metinler konusunda çok ileri gitmek istemedik. Elbette “milletin
malı” olarak addettiği İstiklâl Marşı’nı başa aldık. Sona da ek bir bölüm koyarak şairin ilk
yayınlanmış şiirlerinden son kitabının yayınlandığı 1933’ten sonra yazdığı şiirlere kadar bazı
karakteristik örnekleri burada topladık.
Şairin notlarını metinden addettik, şiirleri açıkladığımız gibi, onları da açıklama yolunu
seçtik. Metinde geçen ve bu günün nesilleri tarafından zor anlaşılacağını tahmin ettiğimiz
kelimeleri, kavramları, terkipleri, tamlamaları metnin yanına konulmak üzere açıkladık.”

552 Sayfa, 48 TL, Ciltli 60 TL.
Temin için:
Yazar Yayınları
Sümer 1 Sk. 11/5 Kızılay/Ankara
0312 232 05 71-72
www.yazaryayinlari.com – yazar@yazaryayinlari.com